CULTUUR OP THERESIA

HOE GEVEN WE DE CULTUURPROFIELSCHOOL VORM

VOORGESCHIEDENIS EN DE BREDE CULTUURLEERLIJN EN VERDIEPENDE KUNSTLEERLIJN. We zijn in 2009 begonnen met een ontwikkelgroep waarin naast kunstvakdocenten, ook docenten Nederlands, geschiedenis en aardrijkskunde deelnamen. We hebben het curriculum van al deze vakken destijds bestudeerd om zo te bezien waar mogelijkheden zouden kunnen ontstaan tot vakoverstijgend leren in projectdagen. We wilden daarbij kunst, cultuur en erfgoed structureel integreren in het curriculum[1], door aan het eind van een bepaalde periode, als afsluiting van de lessen in verschillende vakken een projectdag of projectdagen te organiseren waarin leerlingen op een activerende en ervaringsgerichte wijze hun kennis en inzichten zouden kunnen delen en demonstreren.

BREDE CULTUURLEERLIJN. Deze uitwerking van het brede cultuurprofiel, waarin we dus kunst, cultuur en erfgoed structureel integreren in het curriculum, is nog steeds een van de twee pijlers waarop onze cultuurprofielschool gebaseerd is. Sinds de visitatie van de cultuurprofielschoolvereniging hebben we daarin wel een verbetering aangebracht. We kregen als feedback dat we heel veel verschillende soorten bloemen lieten bloeien in ons veld, maar dat het zaak zou zijn om het misschien toch iets meer te structureren zodat de projecten haalbaar zouden blijven qua organisatie. Die feedback hebben we ter harte genomen. We hebben daarom nu de brede cultuurleerlijn onderverdeeld in drie componenten, 1) cultuur meemaken (onderbouw), 2) kunst meemaken (onderbouw) en 3) ckv bovenbouw. De twee hoofddoelen van het leren van de brede cultuurleerlijn zijn:

– LEREN OVER KUNST -EN CULTUURHISTORISCHE CONTEXTEN: Een deelgebied is gericht op het integreren van kunst, cultuur en erfgoed in het curriculum via projectdagen die aansluiten op het curriculum van verschillende vakgebieden in de onderbouw.

– LEREN DOOR BELEVEN VAN KUNST/ OVER FUNCTIES VAN KUNST: Een tweede deelgebied is gericht op meemaken van hedendaagse kunst en cultuur, waarbij diversiteit en inclusiviteit ook een aandachtspunt zijn. Met deze doelstellingen (en de formulering daarvan) sluiten we aan bij de bouwstenen van curriculum.nu.

VERDIEPENDE KUNSTLEERLIJN. Daarnaast hebben we dus de verdiepende kunstleerlijn voor de kunstvakken beeldend en muziek. Deze verdiepende leerlijn is ingebed in een rijke traditie van het Theresialyceum, waarin de kunstvakken muziek en beeldend als examenvakken sinds decennia gekozen kunnen worden. De vakken staan als een huis en worden door de teams muziekdocenten en beeldende docenten met heel veel extra energie en passie vormgegeven. Nieuwe ontwikkeling daarbij is geweest dat het formatieve handelen bij beeldend, waarbij het werken met rubrics voor proces en product, nog verder uitgewerkt is in een

doorlopende leerlijn voor de onderbouw. Voor de bovenbouw was deze leerlijn er al voor beeldend en voor muziek. Talentontwikkeling staat centraal in deze verdiepende leerlijn, leerlingen kunnen en mogen excelleren in de kunstvakken beeldend (inclusief mode, fotografie, film en design) en muziek (als examenvakken) maar kunnen dat ook in theater (door het project Theresia Theater Club – voor alle jaarlagen). Bij de kunstvakken als examenvakken staat kwaliteit in kunst -en cultuurtheorie centraal, daarbij vinden we (samen) onderzoek doen naar creativiteit in de kunstvakken en samen onderzoek doen naar kwaliteitsverbetering van de lessen in ckv en kunst algemeen een belangrijk streven. Om ons daarin te ontwikkelen werken we samen met culturele instellingen en opleidingen.[1]

SAMENWERKING. De samenwerking met culturele instellingen en opleidingen dateert al vanaf het begin dat we onze ontwikkeling tot cultuurprofielschool hebben ingezet vanaf 2004. Zo hebben we een unieke samenwerking opgebouwd met Lustwarande (voorheen Fundament), waarbij we samenwerken aan het ontwikkelen van educatieprojecten die door en voor leerlingen zijn, ook voor leerlingen van andere scholen. De meest actuele ontwikkelingen in de hedendaagse beeldende kunst, komen zo binnen handbereik van onze leerlingen en daar zijn we ontzettend trots op. Voor muziek geldt dat er langdurige samenwerkingen zijn met bijvoorbeeld Fontys conservatorium, met een organisatie voor mensen met een geestelijke beperking voor wat betreft het ‘Con Gaudi’ project en met professionele musici in verband met het nieuwjaarsconcert. Samenwerking tussen muziek en beeldend is daarnaast ook aan de orde voor de vakken CKV en kunst algemeen. We leren van en met elkaar en lopen in veel opzichten vooruit op de ontwikkelingen die de school wil inzetten (de school als een professionele en lerende organisatie met zelfverantwoordelijke teams).

CREATIVITEITSONTWIKKELING. In het manifest van de Vereniging van Cultuurprofielscholen wordt de ontwikkeling van creativiteit centraal gesteld. Dat is volgens ons eveneens een kernwaarde van het Theresialyceum als cultuurprofielschool. We vinden dat leerlingen artistieke creativiteit in de volle breedte (brede cultuurleerlijn) en in de volle diepte (verdiepende kunstleerlijn) mogen leren ontdekken. Artistieke creativiteit (in proces en product) hebben we daarom ook onderzocht via het promotieonderzoek ‘Re-imagine, Re-design and Transform’ van M. T. van de Kamp (2017)[2]. Het docententeam van beeldend heeft daaraan actief bijgedragen en het heeft inzichten en leermiddelen opgeleverd die zowel de brede cultuurleerlijn als de verdiepende kunstleerlijn hebben versterkt en die in de komende periode een inbreng zullen kunnen geven aan de bredere schoolontwikkeling[3]. Het werken vanuit beoogde doelen en met taxonomieën zal daarin een leidraad vormen. De kernvaardigheden die de Vereniging van Cultuurprofielscholen in haar manifest heeft uitgewerkt[4], hebben op het Theresialyceum vorm gekregen in de visie van ‘hybride kunsteducatie’ (M. van de Kamp, 2012) en de daarbij gehanteerde en ontwikkelde taxonomieën en kunstleeractiviteiten. Op basis van die taxonomieën en leeractiviteiten kunnen accenten worden gekozen voor projecten en lessen en kunnen deze ook gericht geëvalueerd worden, en kunnen zowel verbeteringen als nieuwe werkvormen ontwikkeld worden.

[1] Voor een overzicht van alle samenwerkingspartners: zie de zelfevaluatie.

[2] Van de Kamp, M. T. A. (2017). Reimagine, redesign and transform: Enhancing generation and exploration in creative problem finding processes in visual arts education.

[3] Door de verbanden te gaan leggen tussen cultuurprofielschool, onderwijsverbetering en onderwijskundig onderzoek.

[4]  Nieuwsgierigheid, creativiteit en experiment; empathie, samenwerking en sociale veiligheid; reflectie en identiteit.

[1] Bij de aanvang van de regeling voor cultuurprofielscholen, waren er twee profielen mogelijk, ofwel 1) kunst, cultuur en erfgoed structureel integreren in het curriculum ofwel 2) talentklassen aanbieden.